توپاز یک کانی سیلیکاتی که نوع تراش‌خورده‌اش جواهر است.

کلمه توپاز از واژهٔ یونانیΤοπάζιος (توپازیوس) یا Τοπάζιον (توپازیون)-که نام جزیرهٔ سنت جان در دریای سرخ بوده‌است – گرفته شده‌است و واژه یونانی توپازوس به معنای سنگ قیمتی سبز رنگ می باشد. معادن این سنگ در این جزیره وجود داشته‌است. واژهٔ توپاز با کلمه سانسکریت तपस् (تاپاس) به معنی «آتش» یا «گرما» ارتباط دارد.

این سنگ به عنوان یکی از سنگ‌های متولدین آبان ماه ذکر شده‌است. این سنگ سمبل وقار و ابهت، و نشانه شادی و موفقیت است. مصری‌ها سنگ توپاز را سمبل خورشید می‌دانند. یونانی‌ها نیز معتقدند این سنگ به انسان نیرویی خاص می‌دهد و طلسم و جادو را باطل می‌کند. حتی در گذشته بر این باور بودند که اگر کسی این سنگ را همراه داشته باشد از نظرها دور می‌ماند. رومی‌ها اعتقاد داشتند که توپاز هوش و وفاداری را افزایش می‌دهد. به علاوه، آنان پودر این سنگ را در شربت حل می‌کردند و برای درمان خونریزی و آسم از آن استفاده می‌کرده‌اند. از پودر آن برای درمان و التیام سوختگی و زخم‌های شدید نیز بهره می‌برده‌اند. حتی در مواردی به عنوان پادزهر استفاده می‌شده‌است. توپاز در برزیل نشانه و سمبل دندان پزشکان است.