لاژوَرد (به لاتین: Lapis lazuli) سنگی آبی‌رنگ است که ترکیب شیمیایی آن شامل فسفات‌های آب‌دار طبیعی آلومینیوم، آهن، منیزیم و کلسیم است؛ به عبارت دیگر ترکیبی از لازورایت، کلسایت، پیریت، هورنبلاند، اوگیت و دایپوسیت است. این سنگ به خاطر سختی و رنگ آبی خوش‌رنگ خود؛ لاجوردی، در جواهرسازی به عنوان نگین به کار می‌رود. لاجورد سنگی متافورمیک با سیستم کریستالی کیوبیک و دودکاهدرون در ابعاد بزرگ تا کوچک به شکل رگه، اغلب در بستری چند سانتی‌متری، در میان سنگ‌های مرمر یا رگه‌های نامنظم در سنگ‌های آهکی یافت می‌شود. ناخالصی پیریت، که به صورت رگه یا نقاط طلایی یا برنزی در این سنگ دیده می‌شود، باعث جلوه بیشتر و قیمت آن می‌شود. نقاط سفید روی این لاجورد اغلب کلسید بوده که با زیاد شدن آن‌ها روی این سنگ ارزش آن را پایین می‌آورد. لاجورد به صورت سنتتیک نیز تولید می‌شود. نمونه لاجوردی که توسط گیلسون (P.Gilson) ساخته شده بسیار شبیه نمونه طبیعی است. همچنین لاجورد ممکن است با سنگهایی مانند لازولیت، سودالیت، آزوریت، جاسپر آبی یا دومورتیریت اشتباه گرفته شود.

به این سنگ لاجورد و لازورد نیز گفته شده‌است و در افغانستان به میزان وسیع استخراج می‌شود. زیورسازی و سورت بندی این سنگ در پاکستان، هندوستان و تا حدودیٌ در افغانستان و ایران و سویس صورت گرفته سپس بخارج صادر می‌گردد.

سنگ لاژورد علاوه بر زیورآلات تولیدات دیگری از قبیل مجسمه و بت، مُهرهٔ شطرنج و غیره نیز دارد.

انواع

در نوشته عرایس الجواهر و نفایس الأطایب، برای نخستین بار از چهار نوع لاجورد، بدخشانی، کرمانی، گرجی و دزماری نام برده می‌شود.